ابوصالح تبانیآلِ تَبّان، یا تَبّانیان، خاندان مشهوری از دانشمندان و فقیهان حنفی مذهبی و سیاست پیشه خراسان در سده‌های ۴ و ۵ق/۱۰ و ۱۱م به روزگار سامانیان و غزنویان بودند. یکی از شخصیت‌های این خاندان، ابوصالح تبانی است. ۱ - معرفی اجمالیابوصالح تبانی، از فقیهان برجسته خاندان تبّانی بود. [۱]
بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ج۱، ص۲۴۹.
وی در روزگار سامانیان در نیشابور می‌زیست. هنگامی که سلطان محمود غزنوی، سپهسالارِ سامانیان و سیمجوریان را از این شهر راند، ابوصالح را همراه گروهی به غزنین فرستاد تا در آن‌جا بر حنفیان شهر ریاست و زعامت کند. ۲ - شاگردانابوصالح در ۳۸۵ به غزنین رفت و در مدرسه محله بستیان به تدریس پرداخت. در این مدرسه گروهی از برجستگان شهر چون قاضی‌القضاه ابوسلیمان داود بن یونس و برادرش قاضی زکی محمود نزد او به کسب دانش پرداختند. [۲]
بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ج۱، ص۲۴۹ـ۲۵۱.
[۳]
بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ج۱، ص۲۶۳.
۳ - درگذشتبه گزارش بیهقی، [۴]
بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ج۱، ص۲۵۰.
ابوصالح تبّانی در ۴۰۰ درگذشت و چون فرزندی نداشت، سلطان محمود غزنوی وزیر خود، خواجه ابوالعباس اسفراینی، را مأمور برگزاری مراسم سوگواری وی کرد.۴ - دستور بر جمع‌آوری تبّانیانبه نوشته بیهقی [۵]
بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ج۱، ص۲۶۴.
سلطان محمود غزنوی در ۴۰۲ به خواجه علی میکائیل دستور داد که به نیشابور برود و در آن‌جا بازماندگان تبّانیان را بجوید و کسانی را که بعد از ابوصالح در مذهب حنفی شهرت یافته بودند، به غزنین بفرستد.۵ - پانویس
۶ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تَبّانیان »، شماره۳۲۰۶. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل تبان»، شماره۳۹۴. رده‌های این صفحه : تبانیان | فقیهان ایران | فقیهان ایران سده پنجم(قمری) | فقیهان ایران سده چهارم(قمری) | فقیهان خراسان | فقیهان خراسان سده پنجم(قمری) | فقیهان خراسان سده چهارم(قمری) | فقیهان سده پنجم(قمری) | فقیهان سده چهارم(قمری)
|